یاتاقان‌ها (Bearings) از مهم‌ترین اجزای الکتروموتور هستند که وظیفه نگهداری و روان حرکت شفت را بر عهده دارند. خرابی یاتاقان‌ها یکی از شایع‌ترین دلایل ازکارافتادگی الکتروموتورهاست و می‌تواند باعث توقف تولید، آسیب به دیگر قطعات و افزایش هزینه‌های تعمیراتی شود.
در این مقاله به بررسی علل اصلی خرابی یاتاقان‌ها، علائم هشداردهنده، راهکارهای پیشگیری و اینکه در کل چرا یاتاقان ها در الکتروموتور خراب می شوند، می‌پردازیم.
نقش یاتاقان در الکتروموتور چیست؟
یاتاقان‌ها قطعاتی هستند که:
- از تماس مستقیم شفت با بدنه جلوگیری می‌کنند
- بارهای شعاعی و محوری را تحمل می‌کنند
- و حرکت روان و بدون اصطکاک محور را ممکن می‌سازند
خرابی در این قطعه در الکتروموتور می‌تواند کل عملکرد موتور را مختل کند.
دلایل اصلی خرابی یاتاقان‌ها در الکتروموتور
دلایل اصلی خرابی یاتاقان‌ها در الکتروموتور| علت خرابی | توضیح |
| روانکاری نامناسب یا ناکافی | استفاده از گریس یا روغن نامرغوب، گریس‌کاری بیش از حد یا کمتر از حد مجاز، یا ورود آلودگی به روان‌کننده |
| تراز نبودن شفت یا نصب غلط موتور | انحراف در محور یا عدم تنظیم دقیق باعث فشار غیرعادی بر یاتاقان می‌شود |
| بار بیش از حد یا شوک ناگهانی | بارهای دینامیکی سنگین، راه‌اندازی‌های مکرر یا ناگهانی و کوپلینگ ناصحیح |
| آلودگی محیطی (گردوغبار، آب، مواد شیمیایی) | ذرات جامد یا رطوبت باعث سایش و خوردگی سطح یاتاقان می‌شوند |
| ارتعاش و نوسانات مکانیکی | لرزش‌های زیاد ناشی از عدم بالانس روتور، زیرساخت نامناسب یا شل بودن اجزا |
| عبور جریان الکتریکی از یاتاقان‌ها (Electrical Pitting) | به‌ویژه در موتورهای با اینورتر (VFD)، جریان‌های ناخواسته از یاتاقان عبور می‌کند و باعث خوردگی می‌شود |
| عمر طبیعی یاتاقان | هر یاتاقان چرخه عمر مشخصی دارد (ساعات کار مشخص در شرایط بهینه) |
علائم هشداردهنده خرابی یاتاقان
- صداهای غیرعادی (غژغژ، زوزه، تق‌تق)
- لرزش شدید یا افزایش ارتعاشات
- افزایش دمای موتور یا یاتاقان
- نشتی گریس یا خشک شدن آن
- کاهش راندمان موتور
- خرابی مکرر سیم‌پیچ (در اثر ارتعاش بیش از حد)
تشخیص سریع علت خرابی یاتاقان
| نشانه ظاهری | علت احتمالی |
| تغییر رنگ سطح یاتاقان | دمای بیش از حد یا روانکاری ناکافی |
| زبری سطح داخلی | ورود ذرات خارجی یا گردوغبار |
| خط‌های تکرارشونده روی سطح | عبور جریان الکتریکی |
| ترک یا شکستگی قفسه | بار بیش از حد یا شوک مکانیکی |
| خوردگی نقطه‌ای | آلودگی یا رطوبت محیطی |
راهکارهای پیشگیری از خرابی یاتاقان
- استفاده از روان‌کننده با کیفیت و مطابق با نوع یاتاقان
- گریس‌کاری منظم و بر اساس توصیه سازنده
- نصب دقیق موتور و هم‌ترازی کامل کوپلینگ
- محافظت از موتور در برابر گردوغبار، رطوبت و لرزش‌های محیطی
- استفاده از یاتاقان‌های ضد جریان الکتریکی (Insulated Bearings) در موتورهای VFD
- پایش ارتعاشات و دما به‌صورت دوره‌ای (Monitoring)
جمع‌بندی اینکه چرا یاتاقان در الکتروموتور خراب می شود؟
خرابی یاتاقان‌ها یکی از رایج‌ترین و پرهزینه‌ترین مشکلات در الکتروموتورهاست، اما با مراقبت صحیح، نگهداری منظم و استفاده از قطعات استاندارد، می‌توان عمر مفید موتور را به طور قابل توجهی افزایش داد.
مطالعه مقاله : سرویس بوستر پمپ: راهکاری برای نگهداری و افزایش عمر مفید
بدون دیدگاه